Kỹ năng hỗ trợ người nghiện ma túy cai nghiện hiệu quả và bền vững

Cai nghiện ma túy không chỉ là hành trình của người nghiện mà còn là trách nhiệm của gia đình, cộng đồng và người làm công tác hỗ trợ. Để giúp họ vượt qua những rào cản về thể chất và tâm lý, mỗi người cần trang bị những kỹ năng chăm sóc và hỗ trợ đúng cách, phù hợp theo từng giai đoạn.

Vì sao cần chăm sóc và hỗ trợ người nghiện ma túy trong quá trình cai nghiện?

Ma túy khi sử dụng trong thời gian dài sẽ tác động mạnh đến não bộ, gây rối loạn các chức năng tâm thần và thể chất của người nghiện. Khi có ma túy, họ cảm thấy sảng khoái, thoải mái; nhưng khi thiếu thuốc, họ rơi vào trạng thái bực bội, lo lắng, cô lập và u sầu. Tâm lý trở nên bất ổn, dễ thay đổi và đặc biệt nhạy cảm trong thời kỳ điều trị.

Việc chăm sóc và hỗ trợ không chỉ giúp người nghiện ổn định về thể trạng mà còn giữ vai trò quan trọng trong phòng ngừa tái nghiện và tái hòa nhập cộng đồng. Người thân, bạn bè, cán bộ điều trị… nếu có kiến thức và kỹ năng phù hợp sẽ là chỗ dựa lớn, giúp họ vượt qua những thời điểm yếu đuối nhất.

Đặc điểm thể chất và tâm lý người nghiện ma túy theo từng giai đoạn

1. Trước khi cắt cơn

• Có xu hướng che giấu việc sử dụng, thiếu tự tin, sống khép kín.
• Không tin tưởng người xung quanh, hoài nghi khả năng từ bỏ ma túy.
• Nội tâm thường xuyên mâu thuẫn, dễ nổi nóng hoặc né tránh.

2. Trong giai đoạn cắt cơn

• Thể chất suy kiệt, mất ngủ, rối loạn tiêu hóa, ăn uống kém.
• Hội chứng cai khiến họ rơi vào trạng thái lo âu, trầm cảm, buông xuôi.
• Có thể xuất hiện suy nghĩ hoặc hành vi tiêu cực, nguy cơ gây tổn hại bản thân.

3. Sau cắt cơn

• Cơ thể và tinh thần dần phục hồi, tăng sự tự tin, xuất hiện khát vọng thay đổi.
• Tuy nhiên, lạc quan đôi khi mang tính giả tạo, dễ bị lung lay nếu không được hỗ trợ đúng mức.
• Người sau cai dễ mặc cảm, tự ti, khó hòa nhập và có nguy cơ tái nghiện cao nếu thiếu môi trường lành mạnh.

Kỹ năng hỗ trợ người nghiện ma túy theo từng giai đoạn

1. Giai đoạn trước khi cắt cơn

• Gần gũi, động viên, giúp họ hiểu về tác hại của ma túy và chấp nhận tình trạng của bản thân.
• Tư vấn, định hướng, giúp họ nhận ra dấu hiệu nghiện và chủ động tìm đến trung tâm cai nghiện hoặc dịch vụ tư vấn cộng đồng.
• Tuyệt đối không ép buộc, không chỉ trích khiến họ cảm thấy bị cô lập.

2. Giai đoạn cắt cơn

• Chăm sóc y tế kỹ lưỡng: Giúp giảm bớt triệu chứng của hội chứng cai như run rẩy, mất ngủ, đau nhức.
• Bổ sung dinh dưỡng hợp lý, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu, giàu vitamin và protein.
• Hướng dẫn luyện tập thể thao nhẹ nhàng, thiền, yoga hoặc đi bộ để điều hòa tâm lý, cải thiện sức khỏe.

3. Giai đoạn sau cắt cơn

• Quan tâm đúng mức, tạo cảm giác an toàn và giảm mặc cảm trong tâm lý người sau cai.
• Tạo cơ hội việc làm, giới thiệu các nhóm sinh hoạt cộng đồng, nơi họ có thể chia sẻ và học hỏi từ những người cùng hoàn cảnh.
• Trang bị kỹ năng sống như: kỹ năng quản lý thời gian, kiểm soát cảm xúc, giao tiếp, tự chăm sóc bản thân.
• Gia đình tránh gây áp lực: Hạn chế mắng mỏ, kỳ thị, xúc phạm vì điều này có thể dẫn đến tâm lý buông xuôi hoặc tái nghiện.
• Xây dựng môi trường sống lành mạnh, luôn đồng hành và tạo động lực tích cực để người cai nghiện kiên định con đường mới.

Chung tay vì một xã hội không ma túy

Cai nghiện thành công không phải điểm kết thúc mà là bước khởi đầu của một hành trình dài đầy thử thách. Sự hỗ trợ đúng cách từ gia đình, cộng đồng và các tổ chức xã hội chính là "phao cứu sinh" giúp người sau cai không gục ngã trước những cám dỗ cũ.

Bằng việc trang bị kiến thức, thực hành kỹ năng hỗ trợ đúng thời điểm, chúng ta không chỉ cứu giúp một con người thoát khỏi ma túy mà còn góp phần giảm thiểu tệ nạn và hệ lụy xã hội. Đây là hành động mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thiết thực và bền vững – là trách nhiệm của tất cả chúng ta.

VIỆN PSD