Biên giới phía Bắc: “điểm nóng” ma túy tổng hợp từ đầu năm 2025

Từ đầu năm 2025 đến nay, các lực lượng chức năng liên tiếp triệt phá nhiều chuyên án lớn trên tuyến biên giới phía Bắc, thu giữ hàng chục nghìn viên và hàng trăm kilogram ma túy tổng hợp. Hoạt động buôn bán, vận chuyển ma túy tại khu vực này ngày càng tinh vi, cho thấy sức ép lớn từ tội phạm xuyên quốc gia.

Bức tranh chung: áp lực gia tăng từ khu vực đến biên giới Việt Nam

Báo cáo khu vực và các phân tích quốc tế trong năm 2025 tiếp tục khẳng định: sản xuất và vận chuyển ma túy tổng hợp (đặc biệt là methamphetamine — “hồng phiến”) tại khu vực Đông và Đông Nam Á đang tăng mạnh, nguồn cung lớn chủ yếu xuất phát từ “Tam giác Vàng” (miền Đông Myanmar — Shan State) và lân cận, sau đó phân phối qua nhiều hành lang xuyên quốc gia. UNODC và các tổ chức quốc tế cảnh báo về “sự bùng nổ” sản xuất và kỷ lục trong lượng thu giữ tại khu vực, điều này đặt áp lực lớn lên các tuyến biên giới của Việt Nam, trong đó có biên giới phía Bắc. 

Trinh sát biên phòng họp bàn chiến lược trước "đánh" án ma tuý tại biên giới (Ảnh: VOV)

Những con số đáng chú ý

• Số liệu quốc gia (tổng hợp đến tháng 9/2025): Chính phủ và cơ quan chức năng công bố: trong 9 tháng đầu năm 2025, lực lượng chức năng đã bắt giữ hơn 19.000 vụ, 37.500 đối tượng liên quan ma túy; thu giữ gần 3,4 tấn ma túy các loại và hơn 2 triệu viên ma túy tổng hợp. Những con số này cho thấy quy mô và tính phổ biến của ma túy tổng hợp trên toàn quốc.

• Tuyến biên giới phía Bắc — ví dụ điển hình: Bộ đội Biên phòng và công an các tỉnh biên giới phía Bắc như Điện Biên, Sơn La, Lạng Sơn, Quảng Ninh đã liên tiếp triệt phá các chuyên án từ đầu năm: có các vụ thu giữ hàng nghìn viên trong từng chuyên án (ví dụ hai chuyên án tại Điện Biên — Sơn La thu giữ khoảng 12.000 viên). Những vụ bắt giữ quy mô khác (tăng cường tuần tra, phối hợp chuyên án) được công bố rải rác trong suốt năm. 

• Các vụ đột xuất, quy mô lớn: Mặc dù không phải tất cả đều diễn ra ở biên giới phía Bắc, nhưng các vụ bắt giữ lớn (ví dụ thu giữ hàng chục nghìn viên hoặc hàng trăm kg) phản ánh áp lực lẫn xu hướng tinh vi của tội phạm, buộc các lực lượng biên phòng ở Bắc Bộ phải tăng cường ứng phó. 

Lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên đã ghi nhiều dấu ấn trong công tác phòng chống ma túy trên 2 tuyến biên giới Việt Nam – Lào, Việt Nam – Trung Quốc, góp phần hạn chế tối đa ma tuý thẩm lậu qua khu vực biên giới vào Việt Nam (Ảnh: VOV)

Điểm nóng, tuyến vận chuyển và thủ đoạn tội phạm trên biên giới phía Bắc

• Địa bàn trọng yếu: Lạng Sơn (có nhiều cửa khẩu, đường mòn thông thương với tỉnh Quảng Tây — Trung Quốc), Quảng Ninh (cửa khẩu đường bộ và cảng biển ở vùng Đông Bắc), cùng các tỉnh vùng Tây Bắc (Điện Biên, Sơn La) đều được xác định là những điểm “đầu mối” dễ bị lợi dụng. Địa hình phức tạp, nhiều đường mòn, khu vực rừng núi và các cửa khẩu chính/tiểu ngạch là yếu tố mà tội phạm khai thác.

• Phương thức vận chuyển: Tội phạm sử dụng nhiều thủ đoạn: gói gom nhỏ lẻ (mỗi chuyến vài trăm đến vài nghìn viên), sử dụng người vận chuyển “cõng” hàng qua đường mòn; lợi dụng hoạt động thương mại hợp pháp (hàng quá cảnh, xe tải, xe khách); tận dụng đường bộ qua cửa khẩu tiểu ngạch; thậm chí là sử dụng hệ thống chuyển phát nhanh, bưu kiện. Có xu hướng “phân mảnh” lô hàng để giảm rủi ro bị phát hiện, sau đó gom về các điểm trung chuyển nội địa.

• Tổ chức và mô hình: Nhiều vụ có dấu hiệu tổ chức xuyên biên giới, liên kết với mạng lưới có tổ chức bên ngoài (có nguồn cung tiền chất hoặc sản phẩm từ Myanmar/Trung Quốc), sử dụng phương thức tải tạm, đổi đầu mối, dùng “vỏ bọc” doanh nghiệp, phương tiện vận tải hợp pháp để che giấu. Điều này khiến truy vết chủ mưu và chuỗi cung cấp gặp khó khăn.

Hai đối tượng vận chuyển ma tuý bị Bộ đội biên phòng bắt giữ (Ảnh: TTXVN)

Thành công phá án và những khó khăn còn đó

• Thành tích: Từ đầu năm, Bộ đội Biên phòng phối hợp với công an, hải quan thiết lập và phá nhiều chuyên án hiệu quả — thu giữ các lô hàng lớn, bắt nhiều đối tượng chủ chốt, góp phần giảm lưu thông ma túy trên tuyến biên giới. Những chiến dịch tuần tra, kiểm soát cửa khẩu và cao điểm truy quét đã phát hiện nhiều vụ vận chuyển lớn nhỏ.

• Khó khăn: Tội phạm ngày càng chuyên nghiệp, nguồn lợi lớn khiến việc “thâm nhập” sâu và tái cấu trúc mạng lưới liên tục; nguồn tiền chất nhập lậu và sản xuất khu vực lân cận (Shan State, Lào) tiếp tục cung cấp nguyên liệu; việc phối hợp xuyên biên giới đôi khi gặp rào cản do khác biệt thủ tục, nguồn lực; địa hình, dân cư biên giới phức tạp làm hạn chế kiểm soát triệt để. 

Hệ lụy xã hội và yêu cầu chính sách

Ma túy tổng hợp không chỉ là vấn đề an ninh mà còn là thách thức y tế công cộng: gia tăng tội phạm bạo lực, trẻ hóa người sử dụng, gánh nặng cho hệ thống cai nghiện và gia đình. Ở các địa bàn biên giới, người dân dễ bị lợi dụng làm “mắt xích” vận chuyển do hoàn cảnh kinh tế; do đó cần chính sách đồng bộ: tăng cơ hội sinh kế thay thế, nâng cao tuyên truyền phòng ngừa và khả năng pháp lý xử lý tội phạm xuyên quốc gia.

Từ đầu năm đến nay, ma túy tổng hợp vẫn là thách thức lớn tại biên giới phía Bắc: từ những chuyên án hàng nghìn viên bị triệt phá ở Điện Biên, Sơn La đến hoạt động thường xuyên ở Lạng Sơn hay Quảng Ninh — tất cả cho thấy tội phạm vận hành tinh vi, quy mô lớn và liên kết xuyên quốc gia. Thành công của lực lượng chức năng là rõ ràng nhưng chưa đủ; cần tăng cường hợp tác quốc tế, áp dụng công nghệ, và giải pháp kinh tế - xã hội tại địa bàn biên giới để kéo giảm nguồn cung và bảo vệ cộng đồng.

Viện PSD (Tổng Hợp)