“Bóng cười” – Khoái cảm ngắn, di chứng dài: Khi niềm vui biến thành tổn thương não

Từng được xem như một chất vô hại, bóng cười (khí N₂O) đang âm thầm để lại những tổn thương nghiêm trọng cho não bộ và hệ thần kinh. Cảm giác hưng phấn thoáng qua mà nó mang lại phải đánh đổi bằng nguy cơ thoái hóa tủy sống, rối loạn vận động, trầm cảm, thậm chí mất trí nhớ vĩnh viễn.

Bóng cười gây tổn hại ra sao?

Bóng cười – hay còn gọi là khí cười N₂O (nitrous oxide) – được nhiều người sử dụng trong các buổi tiệc tùng với cảm giác “phê” nhẹ, dễ chịu, nhưng ẩn sau đó là hàng loạt cơ chế gây hại nặng nề đối với não và hệ thần kinh trung ương.

1. Bóng cười ức chế oxy cung cấp cho não

Khi hít khí N₂O, người sử dụng vô tình làm giảm lượng oxy trong não. Loại khí này có khả năng đốt cháy oxy trong môi trường và trong cơ thể, khiến não rơi vào trạng thái thiếu oxy tạm thời.

Chỉ vài phút thiếu oxy đã đủ khiến tế bào thần kinh bị tổn thương, và nếu hiện tượng này lặp lại nhiều lần, hậu quả có thể là tổn thương não vĩnh viễn: giảm trí nhớ, phản xạ chậm, kém tập trung, thậm chí suy giảm nhận thức kéo dài.

2. Phá hủy cơ chế chuyển hóa vitamin B12

Một trong những cơ chế nguy hiểm nhất của khí N₂O là oxy hóa vitamin B12 trong cơ thể, khiến vitamin này mất hoạt tính. Trong khi đó, vitamin B12 là yếu tố thiết yếu để tổng hợp myelin – lớp vỏ bảo vệ sợi thần kinh.

Thiếu vitamin B12 dẫn đến thoái hóa tủy sau kết hợp (subacute combined degeneration), gây tê bì chân tay, yếu cơ, mất thăng bằng, giảm trí nhớ, rối loạn cảm xúc. Nhiều bệnh nhân sau thời gian sử dụng bóng cười phải điều trị thần kinh dài ngày và hồi phục rất chậm.

3. Tổn thương thần kinh ngoại biên và tủy sống

Do mất myelin, người sử dụng bóng cười lâu ngày có thể mắc bệnh lý thần kinh ngoại biên: tê buốt, cảm giác như kiến bò, giảm khả năng vận động, khó đi lại. Hình ảnh chụp MRI cho thấy tổn thương chất trắng rõ rệt ở não và tủy sống của các bệnh nhân nghiện N₂O.

4. Gây rối loạn dẫn truyền thần kinh

Khí N₂O tác động trực tiếp lên thụ thể NMDA (glutamate) và GABA, gây mất cân bằng giữa kích thích và ức chế trong hệ thần kinh trung ương. Hậu quả là người dùng dễ bị rối loạn cảm xúc, lo âu, trầm cảm, hoang tưởng, thậm chí loạn thần khi sử dụng kéo dài.

5. Di chứng và hậu quả lâu dài

Sau thời gian sử dụng bóng cười, người dùng thường xuất hiện suy giảm trí nhớ, giảm IQ, mất tế bào thần kinh hoặc tế bào thần kinh bị tổn thương vĩnh viễn. Nhiều trường hợp ghi nhận rối loạn vận động, không giữ được thăng bằng, đi loạng choạng, dễ ngã.

Một số người còn xuất hiện hoang tưởng, ảo giác, tăng nguy cơ mắc các bệnh tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu, loạn thần. Đặc biệt, nếu sử dụng cùng rượu, bia hoặc các chất gây nghiện khác, nguy cơ ngộ độc cấp tính, hôn mê sâu, thậm chí tử vong tăng cao.

Bóng cười hiện nay đang được giới trẻ ưa chuộng sử dụng trong các "cuộc vui" - dẫn theo nhiều hệ luỵ khôn lường.

Cảnh báo từ chuyên gia

Theo các chuyên gia y học thần kinh, khí N₂O không hề “vô hại”. Cảm giác hưng phấn chỉ kéo dài vài chục giây nhưng có thể để lại tổn thương thần kinh lâu dài và khó hồi phục. Nhiều bệnh nhân trẻ, sau vài tháng sử dụng bóng cười, đã phải nhập viện vì tổn thương tủy sống, mất cảm giác, liệt chi dưới.

Khí cười N₂O – nếu bị lạm dụng – có thể trở thành “bàn đạp” dẫn đến nghiện các chất kích thích mạnh hơn, bởi não bộ bị biến đổi cấu trúc và chức năng sau mỗi lần sử dụng.

Bóng cười không phải là trò vui vô hại. Nó là một loại chất hướng thần, có khả năng gây tổn thương não, thần kinh và tâm lý nghiêm trọng. Cảm giác “phê” ngắn ngủi mà người dùng tìm kiếm thực chất là sự đánh đổi nguy hiểm với sức khỏe và tương lai.

Mọi hành vi sử dụng, buôn bán, tàng trữ khí N₂O trái phép cần được kiểm soát chặt chẽ. Bảo vệ giới trẻ khỏi “bóng cười” chính là bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thế hệ tương lai.

Vũ Bền - PSD