Định hướng công tác điều trị, cai nghiện trong tình hình mới

Sáng ngày 31/5/2019, hưởng ứng Tháng hành động phòng, chống ma túy, Ngày quốc tế phòng, chống ma túy và Ngày toàn dân phòng, chống ma túy (ngày 26⁄6), Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội tổ chức Hội thảo báo chí và chia sẻ kinh nghiệm Quốc tế trong phòng, chống tệ nạn xã hội và định hướng công tác điều trị, cai nghiện trong tình hình mới.

Sáng ngày 31/5/2019, hưởng ứng Tháng hành động phòng, chống ma túy, Ngày quốc tế phòng, chống ma túy và Ngày toàn dân phòng, chống ma túy (ngày 26⁄6), Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội tổ chức Hội thảo báo chí và chia sẻ kinh nghiệm Quốc tế trong phòng, chống tệ nạn xã hội và định hướng công tác điều trị, cai nghiện trong tình hình mới.

Toàn cảnh hội thảo - Ảnh: Hoàng Anh (Tiengchuong)

Tình trạng sử dụng ma tuý diễn biến phức tạp

Theo báo cáo của Cục Phòng chống tệ nạn xã hội (Bộ LĐTB&XH), thời gian gần đây, tình hình người nghiện ma túy diễn biến phức tạp, gia tăng về số lượng, tính chất, mức độ; đặc biệt, có sự thay đổi về loại ma túy sử dụng, người nghiện sử dụng đồng thời nhiều loại ma túy ngày càng phổ biến, gây khó khăn trong công tác tổ chức cai nghiện.

Tình trạng sử dụng ma túy vẫn diễn biến hết sức phức tạp, tình trạng sử dụng ma túy tổng hợp (ATS) chiếm khoảng 70-75% trong tổng số người nghiện ma túy (ở các tỉnh khu vực phía Nam và Tây Nam Bộ, tỷ lệ này lên đến 90-95%).

Đáng chú ý, tình trạng người nghiện sử dụng đồng thời nhiều loại chất ma túy ngày càng phổ biến, dẫn đến các hành vi vi phạm pháp luật đặc biệt nghiêm trọng; việc sử dụng ma túy tổng hợp và các chất hướng thần gây nên biểu hiện rối loạn tâm thần, mất kiểm soát gây ra các vụ án giết người vô cớ gây bức xúc, lo lắng trong nhân dân.

Ông Nguyễn Xuân Lập, Cục trưởng Cục Phòng chống tệ nạn xã hội, Bộ LĐTB&XH cho biết, hiện các địa phương đang áp dụng biện pháp điều trị, cai nghiện ma tuý tại tại gia đình, cộng đồng; tại các cơ sở cai nghiện (bắt buộc). Phương pháp điều trị, cai nghiện chủ yếu sử dụng phác đồ An thần kinh, điều trị bằng thảo dược, điều trị thay thế bằng Methadone và một số phác đồ về tâm lý - xã hội khác.

Nhiều tổ chức quốc tế như Samhsa, UNODC, World Vision, Clombo Plan, IOM, UNACT… đã hỗ trợ Việt Nam về mô hình, kỹ thuật can thiệp, điều trị cho người cai nghiện đạt được những kết quả bước đầu.

Trong đó, gần đây, Trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển Cộng đồng (SCDI) được Bộ LĐTB&XH đồng ý triển khai thí điểm mô hình “Hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển gửi đối với người tham gia cai nghiện ma tuý” tại Hà Nội và TPHCM.

Sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống ma tuý, triển khai thí điểm các mô hình

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Xuân Lập, hiện nay, một số quy định của Luật Phòng, chống ma tuý đã không còn phù hợp; công tác cai nghiện tại gia đình và cộng đồng gặp nhiều khó khăn, số người được cai nghiện giảm dần; một số cơ sở cai nghiện ma tuý ở phía Tây Nam Bộ có nguy cơ quá tải; một số địa phương chưa thực sự thống nhất quan điểm đối với người nghiện ma tuý…

Do đó, thời gian tới, Bộ LĐTB&XH sẽ tiếp tục tập trung nghiên cứu hoàn thiện sửa đổi Luật Phòng, chống ma tuý, nghiên cứu hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về công tác cai nghiện ma tuý; chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống ma tuý, Luật Xử lý vi phạm hành chính về các chính sách liên quan đến lĩnh vực cai nghiện ma tuý; đồng thời,, nghiên cứu đề xuất chính sách về dự phòng nghiện ma tuý theo chuẩn quốc tế về dự phòng nghiện ma tuý.

Bên cạnh đó, tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và triển khai thí điểm các mô hình cai nghiện ma tuý tại địa phương như: Thí điểm điều trị cai nghiện chất dạng thuốc phiện bằng thuốc đông y do Việt Nam sản xuất như: Cedemex, Bông Sen. Heantos… Nghiên cứu thí điểm “Toà ma tuý”; thực hiện mô hình hỗ trợ tư vấn pháp lý và xã hội, chuyển  gửi đối với người tham gia cai nghiện ma tuý; mô hình Điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị nghiện ma tuý tại cộng đồng…

Mô hình cai nghiện ma túy khép kín của Viện PSD

Tại buổi làm việc, TSDD Lê Trung Tuấn - Chủ tịch Hội đồng quản lý Viện PSD cũng trình bày quy trình hỗ trợ điều trị nghiện ma túy bằng liệu pháp tâm lý và phương pháp chống tái nghiện bền vững mà Viện đã nghiên cứu và ứng dụng thực hiện trong nhiều năm qua. Hiện tỷ lệ người cai nghiện thành công nằm trong nhóm đối tượng áp dụng đúng quy trình hỗ trợ điều trị của Viện PSD đã đạt 60%. Hầu hết họ đã có sự ổn định về thể chất và tâm lý sau quá trình điều trị tâm lý và đồng hành chặt chẽ của chuyên gia sau thời gian hỗ trợ theo quy định.

Đặc trưng của quy trình hỗ trợ khép kín này chính là sự phối hợp và huy động toàn diện các yếu tố liên quan: Y tế, Tâm lý, Xã hội; yêu cầu các nguồn lực hỗ trợ bên trong và bên ngoài: Học viện- Viện PSD- Gia đình, xã hội; và định hướng cho học viên tham gia các khâu hỗ trợ từ lúc ban đầu tiếp nhận đến khi học viên tái hòa nhập cộng đồng. Bao gồm: hoạt động tư vấn, phục hồi sức khỏe, phục hồi tâm lý và các chức năng xã hội.

Trong toàn bộ quá trình tham gia trị liệu chống tái nghiện tại PSD, học viên và gia đình đều tham gia các hoạt động ngoại khóa được tổ chức 3 tháng 1 lần. Cai nghiện ma túy thành công phần lớn phụ thuộc vào ý chí và sự quyết tâm của học viên. Tuy nhiên gia đình sẽ đóng góp một phần không nhỏ vào sự thành công đó. Điều quan trọng là phương pháp này giúp gắn kết lại các mối quan hệ đã trở nên lỏng lẻo giữa các thành viên gia đình bởi ma túy.

Với sự phát triển mạnh mẽ và đa dạng các loại ma túy mới gây ra những tổn thương nghiêm trọng về tâm thần cho người sử dụng. Viện PSD đã nhanh chóng liên kết với bệnh viện Tâm thần Mai Hương, Bệnh viện Tâm thần TW 1, Viện Sức khỏe tâm thần TW để chuyển gửi những trường hợp có rối loạn tâm thần sang điều trị ổn định trước khi tiếp tục tham gia trị liệu chống tái nghiện tại Viện PSD.

Chính sự phối hợp chặt chẽ giữa điều trị thực thể bằng thuốc và trị liệu về tâm lý cùng với quy trình điều trị khép kín mà Viện PSD đang là điểm lựa chọn ưu tiên đối với những người sử dụng ma túy.

Truyền thông PSD