CÁC KỸ NĂNG CẦN THIẾT ĐỂ ỨNG PHÓ VỚI MA TÚY CHO THANH THIẾU NIÊN, HỌC SINH SINH VIÊN
Trong xã hội hiện nay, các vấn đề về ma túy diễn ra ngày một phức tạp. Nhiều hình thức ma túy trá hình đang tồn tại như “trà sữa”, “tem giấy”, “bùa lưỡi”, “nước vui”. Một số bạn trẻ thiếu hiểu biết lầm tưởng rằng đó chỉ là những “thú vui” mà không tạo ra bất cứ tổn hại nào. Dẫn đến việc các em dễ bị dụ dỗ vào con đường sử dụng ma túy, đánh mất chính tương lai bản thân mình. Để có thể trang bị cho các em những kỹ năng phòng, chống ma túy, trong Bộ tài liệu “Kỹ năng phòng, chống ma túy cho học sinh trung học phổ thông” đã đưa ra những kỹ năng cần thiết sau đây.
Kỹ năng ứng phó với ma túy
Kỹ năng ứng phó với ma túy sẽ giúp bạn có thể nhận diện và phân tích tình huống. Từ đó giúp bạn đưa ra quyết định phù hợp, thúc đẩy các hành vi tích cực. Thông qua đó, bạn sẽ tự nhìn nhận, đánh giá, tổng kết được việc làm đúng đắn của bạn. Và đúc rút ra trải nghiệm cho bản thân dí những tình huống có nguy cơ khác.
Để thực hiện được kỹ năng này một cách có hiệu quả, bạn cần tập và trau dồi các kỹ năng có thể thực hiện hàng ngày. Tư duy giải quyết vấn đề, thu thập thông tin, đánh giá hậu quả, đánh giá và phân tích tình huống. Trong mục này, chúng tôi xin giới bạn sử dụng một loạt các kỹ năng để ứng phó với ma túy ” nhận diện tình huống có nguy cơ, kỹ năng phân tích hậu – kỹ năng ra quyết định, kỹ năng từ chối ma túy và kỹ năng “ thực hiện.
Kỹ năng nhận diện được tình huống có nguy cơ
Kỹ năng này giúp bạn nhận diện được tình huống có nguy cơ liên quan đến ma túy. Việc này đòi hỏi các bạn cần có một sự quan sát tỉ mỉ, phân tích nhanh chóng trong các tình huống hàng ngày và một sự hiểu biết nhất định về ma túy.
Có rất nhiều tình huống bất ngờ hoặc bạn chưa trải nghiệm qua bao giờ, nên rất khó để nhận diện được những nguy cơ. Nếu muốn nhận diện nguy cơ, chúng ta sẽ phải: Quan sát thật kỹ; Học hỏi và đọc sách; Luôn tỉnh táo trong bất cứ trường hợp nào.
Kỹ năng phân tích hậu quả của hành vi
Kỹ năng này giúp bạn so sánh, đối chiếu những điều bạn mong đợi với các hậu quả tức thì và lâu dài của hành vi. Là những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của hành vi dự kiến thực hiện để quyết định thực hiện hành vi phù hợp.
Kỹ năng đưa ra quyết định
Kỹ năng ra quyết định là một kỹ năng tổng hợp và đòi hỏi bạn có một nền tảng kiến thức chung về ma túy và các kỹ năng khác như tư duy phản biện, tưởng tượng. Cho nên bạn luôn luôn phải tiếp tục học hỏi, tự tìm hiểu, trau dồi kiến thức, kỹ năng của mình để giúp bạn và những người xung quanh.
Kỹ năng từ chối ma túy
Kỹ năng từ chối ma túy là những kỹ năng nói không với ma túy sau khi bạn đã thực hiện việc ra quyết định phòng, chống ma túy và các chất gây nghiện. Bạn có thể từ chối trực tiếp hoặc gián tiếp cho phù hợp với từng hoàn cảnh.
Việc sử dụng kỹ năng từ chối ma túy sẽ giúp bạn bảo vệ bản thân khỏi những tác hại của ma túy, tránh xa những việc làm sai trái với ma túy góp phần thúc đẩy một xã hội văn minh nói không với ma túy và các chất nghiện khác.
Một trong những việc khó khăn nhất trong việc từ chối ma túy đó là bạn sẽ phải chống lại những áp lực từ chính những người bạn của mình bởi một trong những lý do chính khiến một thanh thiếu niên mắc nghiện là do bị bạn bè xấu lôi kéo, rủ rê, dọa dẫm. Kỹ năng từ chối ma túy sẽ cung cấp cho bạn một số cách “nói không” với ma túy và một số cách thức hỗ trợ để giúp bạn sống lành mạnh và từ chối ma túy. Tuy nhiên, để đi đến quyết định từ chối ma túy, bạn phải sử dụng các kỹ năng ở phần trước là kỹ năng nhận diện tình huống có nguy cơ, kỹ năng phân tích hậu quả của hành vi, kỹ năng ra quyết định.
Kỹ năng đánh giá thực hiện
Bạn cần nhìn nhận lại quá trình thực hiện của mình nhằm đánh giá xem việc bạn thực hiện như vậy đã phù hợp hay chưa. Nếu được thay đổi, bạn sẽ làm gì khác đi, hoặc sẽ điều chỉnh điều gì để giúp ích bạn hơn trong cuộc chiến chống lại sự cám dỗ của ma túy. Bạn có thể thực hiện:
– Đánh giá những mục tiêu mà bạn đã thực hiện ứng phó với ma túy.
– Xem xét tính khả thi, tính phù hợp trong quá trình thực hiện.
– Điều chỉnh mục tiêu, cách thức thực hiện và huy động thêm người khác hỗ trợ bạn trong quá trình thực hiện ứng phó với ma túy ứng phó với ma túy.
Việc luyện tập đồng bộ các kỹ năng bên trên sẽ giúp cho mỗi cá nhân hoàn thiện hơn bản thân, đồng thời chủ động hơn trước các tình huống trong cuộc sống. Đặc biệt là những tình huống bạn gặp phải khi phải đối mặt với ma túy học đường.
Những đứa trẻ sa ngã – Nguyên nhân đến từ gia đình và các tác động tâm lý
Có rất nhiều lý do khiến những đứa trẻ sử dụng ma túy, tuy nhiên đáng buồn là phần lần các nguyên nhân lại đến từ chính gia đình các em. Bởi vậy đa số người nghiện ma túy ở lứa tuổi học sinh đều có “xuất phát” từ những gia đình không yên ấm.
Học sinh nghiện ma túy: Lỗ hổng từ gia đình?
Ma túy là một trong những vấn đề trầm trọng nhất trong thời đại chúng ta. Đây cũng là phần lớn nguyên nhân gây nên sự suy đồi luân lý đạo đức. Hậu quả của việc sử dụng ma túy không chỉ giản lược vào một cá nhân người nghiện, nó còn ảnh hưởng tới sự yên ấm của gia đình và xã hội. Đáng buồn hơn khi giới trẻ lại chính là con mồi tiềm năng mà ma túy nhắm đến.
Đa phần mọi người đều kỳ vọng giới trẻ là tương lai của xã hội, nhưng đáng tiếc xã hội ngày nay lại có quá nhiều cạm bẫy và nhiều kiểu rủ rê vào lối sống hưởng thụ, vô cảm, thiếu trách nhiệm và thiếu tôn trọng các mối tương quan giữa người với người.
Trong khi đó, gia đình dường như chưa làm tốt vai trò giúp các em trưởng thành, tìm ra chỗ đứng trong xã hội và khám phá ra ý nghĩa cuộc sống; để khi lớn lên, những đứa trẻ này lại cảm thấy trống rỗng, mất định hướng, hoang mang trong việc xác định phẩm giá của mình. Từ đó họ trở nên nổi loạn, tìm đến ma túy nhằm lấp đầy sự trống rỗng bên trong mình.
Ý thức giáo dục, quan tâm con cái của một số gia đình thường bị buông lỏng. Vì cuộc sống mưu sinh, nhiều bậc cha mẹ mải mê làm ăn mà quên đi việc giáo dục, uốn nắn con cái trong quan hệ tiếp xúc bạn bè. Khiến các em thiếu sự đề phòng khi tiếp xúc với bạn xấu. Dẫn đến việc sa đà vào nghiện ngập mà gia đình không hề hay biết. Chỉ đến khi con mình phạm tội bị bắt giam thì lúc đó đã quá muộn.
Nguy hiểm hơn là một số gia đình do sĩ diện hoặc nuông chiều con cái nên không dám thừa nhận với cộng đồng là con mình đã bị nghiện. Càng không dám đưa con cái đi điều trị ở các cơ sở cai nghiện. Chính thái độ này từ người thân khiến tình trạng nghiện của họ càng trở nên nghiêm trọng hơn.
Một số gia đình thiếu kinh nghiệm trong việc giáo dục con cái như thiếu kiên quyết, sợ con cái tức giận bỏ đi, sợ tan vỡ gia đình khiến những đối tượng này càng được nước lấn tới. Một số khác do cha mẹ quá nóng giận hoặc phân xử bất công cũng dễ gây ra ý thức chống đối, chán nản và dễ sa vào ma túy của trẻ.
Ma túy và những ảnh hưởng mạnh mẽ từ tâm lý
Nhiều gia đình có hoàn cảnh phức tạp như bố mẹ ly hôn, mâu thuẫn giữa bố mẹ với con cái hoặc có người thân từng nghiện, buôn bán ma túy, vi phạm pháp luật. Hay một số gia đình có kinh tế khá giả nên nuông chiều con cái, quản lý lỏng lẻo và không quan tâm đến con. Ngoài ra nhiều trường hợp bạo hành, đánh đập con cái khiến chúng rơi vào bế tắc rồi tìm đến con đường nghiện ngập ma túy.
Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Phát triển Trẻ em cho thấy, những căng thẳng liên quan đến mâu thuẫn trong gia đình có thể làm suy giảm khả năng nhận thức của trẻ. Các chuyên gia nhận thấy rằng, khi cha mẹ xung đột thường xuyên, trẻ sẽ gặp khó khăn hơn trong việc điều khiến sự chú ý và cảm xúc của mình. Khả năng tự giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng cũng dần biến mất.
Nhìn cha mẹ xung đột khiến trẻ có xu hướng đối xử với người khác bằng thái độ thù địch. Ví dụ chúng cũng sẽ đối xử với anh/chị em của mình bằng cách mà chúng thấy cha mẹ đối xử với nhau.
Sự bất hòa của cha mẹ cũng có liên quan đến các hành vi phạm pháp của trẻ em. Những đứa trẻ sống trong gia đình như thế thường có hành vi trái với quy định, đứa trẻ dễ dẫn thân vào tệ nạn xã hội như trộm cắp, ma túy…
Đặc biệt, thực tế đã cho thấy, có không ít những đứa “trẻ hư” xuất phát từ gia đình như bố mẹ ly hôn, bố mẹ phạm pháp… Mỗi đứa trẻ đều như mầm non mới nhú, gặp điều kiện thuận lợi, chúng sẽ phát triển tốt nhưng gặp phải nắng táp mưa vùi, chúng sẽ khó phát triển bình thường, thậm chí là lụi tàn.
Ma túy là gì? Các loại ma túy và tác hại của chúng
Giữa thực trạng đáng báo động về ma túy học đường, các em học sinh lại chưa có những kiến thức cơ bản về phân loại ma túy cũng như tác hại mà chúng gây ra đối với sức khỏe của bản thân. Bởi vậy bên cạnh việc tuyên truyền, giáo dục phòng chống ma tuý, các em cũng cần được trang bị thêm những kiến thức cơ bản để nâng cao sức đề kháng của bản thân trước những hiểm họa do ma túy gây ra.
Vậy ma túy là gì?
Theo Luật phòng, chống ma túy của Việt Nam quy định: “Chất ma túy là các chất gây nghiện, chất hướng thần được quy định trong các danh mục do Chính phủ ban hành”.
Như vậy, chúng ta cần nắm rõ 3 khái niệm về ma túy:
- Chất gây nghiện: Là chất kích thích hoặc ức chế hệ thần kinh, dễ gây tình trạng nghiện đối với người sử dụng. Khi hấp thụ vào cơ thể nó có thể làm thay đổi các chức năng bình thường theo hướng tạo ra sự phụ thuộc vào chất đó hoặc tăng cảm giác thèm muốn dẫn đến nghiện ở những mức độ khác nhau.
- Chất hướng thần: Là chất kích thích, ức chế thần kinh hoặc gây ảo giác, tác động đến hệ thần kinh hoặc gây ảo giác, gây tác động đến hệ thần kinh trung ương, hệ thống điều khiển hành vi, suy nghĩ, cảm giác, nhận thức của người sử dụng, nếu sử dụng nhiều lần có thể dẫn tới tình trạng nghiện.
- Tất cả các chất gây nghiện và chất hướng thần được quy định trong Danh mục do Chính phủ ban hành được gọi là ma túy. Những chất khác không có trong danh mục như rượu bia, thuốc lá, cà phê… thì không phải chất ma túy.
Các loại ma túy thường gặp và tác hại của chúng:
1, Ma túy tự nhiên
Ma túy tự nhiên là các dạng chất gây nghiện, kích thích có nguồn gốc từ các cây có trong tự nhiên như: Thuốc phiện, cần sa, lá Khat, nấm thần….
Thuốc phiện: là chất ức chế thần kinh, còn có tên gọi khác là á phiện, nha phiến, nhựa quả cây Anh túc. Chúng tồn tại ở dạng thô, có màu như cánh gián, có thể làm khô và đóng bánh. Thuốc phiện có tác hại gây nghiện, tử vong khi ngộ độc…
Cần sa: Có tới 10 chủng loại cần sa, trong đó 3 chủng chính là indica, sativa và hybird. Cần sa còn có tên gọi khác là bồ đà, tài mà, cỏ Canada, gai dầu… Là loại ma túy được chế từ hoa và lá khô của cần sa. Chúng nhìn giống thảo cỏ, lá chè khô, có màu xám, xanh là hoặc nâu. Trong cần sa có chết kích thích thần kinh gây ảo giác, chúng tổn tại ở dạng thảo mộc, nhựa và tinh dầu. Ngoài ra khi sử dụng liều mạnh, cần sa khiến người sử dụng bị bồn chồn, ảo giác, sợ hãi và bùng nổ các cảm xúc mạnh mẽ xa rời thực tế.
Lá Khat: Hay còn gọi là lá thiên đường, là 1 loại cây bụi nhỏ, giống cây trà. Lá có mùi thơm và vị hơi ngọt, có nguồn gốc từ Châu Phi. Chúng gây kích thích hệ thần kinh giống như ma túy tổng hợp, có tác dụng nhanh hơn và mức độ nguy hiểm, độc hại hơn các loại ma túy thông thường gấp 500 lần dẫn tới ảo giác, hoang tưởng, rối loạn tâm thần, dẫn tới các hành vi bất thường, cực đoan, muốn tự tử,
Nấm thần: Hay còn gọi là nấm thức thần, nấm ma thuật, nấm ảo giác… Chúng có hình dạng tương tự các loại nấm thông thường, mùi thơm giống nấm rơm. Nấm ma thuật gây ra hiện tượng bị ảo giác hoặc ảo thanh, hoảng sợ và lo lắng thường xuyên, dễ dẫn đến tự sát, tình trạng biểu hiện như bệnh tâm thần phân liệt.
2, Ma túy bán tổng hợp
Ma túy bán tổng hợp là các chất ma túy được chiết xuất từ ma túy tự nhiên kết hợp với 1 số hóa chất (gọi là tiền chất), điểm hình như heroine và cocaine.
Heroine: Ở dạng bột hoặc đón thành bánh, có khả năng gây nghiện rất nhanh, khiến người nghiện bị suy sụp nhanh chóng cả về thể xác lẫn tinh thần. Chỉ cần 1 liều khoảng 0.06g có thể gây sốc thuốc, dẫn đến chết người.
Cocaine: Được chiết xuất từ lá cây coca họ erythroxylone, chúng tồn tại dưới 2 dạng là bột và tinh thể. Cocaine khiến người sử dụng bị biến đổi tính tình, trở nên khó chịu, nóng nảy, mất trí nhớ, mệt mỏi kéo dài. Ngoài ra chúng còn gây tắc mạch máu, giãn đồng tử, tăng nguy cơ đột quỵ và tử vong.
3, Ma túy tổng hợp
Tên Tiếng Anh là: Amphetamine Type Stimulants được điều chế bằng phương pháp tổng hợp hóa học từ các hóa chất. Nhóm ma túy tổng hợp này được chia làm hai nhóm chất chính: Nhóm chất gây kích thích và nhóm chất gây ảo giác.
Nhóm chất gây kích thích:
Có tác hại làm thay đổi nhịp tim, giãn đồng tử, tăng huyết áp, đổ mồ hôi, ớn lạnh. Tăng hoạt động, gây kích động và xét đoán sai lệch. Nếu lạm dụng lâu dài sẽ làm thay đổi tính nết, hành vi như nóng giận, xấu hổ, bực bội, hoài nghi.
Nhóm chất gây ảo giác:
Đây là chất ma túy điển hình có trong thuốc lắc, ma túy đá, LSD, cỏ Mỹ, Ketamine.
Tác hại của chúng vô cùng nguy hiểm như tạo ra ảo giác làm tăng lo âu, trầm cảm, mất trí nhớ, biến đổi tri giác, mất ngủ hoàn toàn và tăng tỉnh táo, làm suy giảm chức năng xã hội. Đặc biệt hơn những tác hại này diễn ra trong hoặc ngay khi sử dụng các chất ảo giác. Việc này cũng góp phần khiến người nghiện đánh mất đi nhân tính.
Trong đó, ma túy tổng hợp đặc biệt nguy hiểm vi nhóm này rất đa dạng với hàng trăm loại khác nhau, xuất hiện ngày càng phổ biến với mức độc hại cao hơn gấp nhiều lần so với ma túy có nguồn gốc tự nhiên.
MA TÚY – GIỚI TRẺ: RỒI SẼ ĐI VỀ ĐÂU?
Liên tiếp các vụ bắt giữ tội phạm ma túy gần đây cho thấy tội phạm ma túy đang có xu hướng trẻ hóa. Các em mới chỉ đang còn là những học sinh còn ngồi trên ghế nhà trường. Có không ít đối tượng dưới 18 tuổi và nhỏ tuổi hơn nữa vẫn có. Thực trạng này đang gióng lên hồi chuông cảnh báo rồi các em sẽ đi về đâu. Trong lúc đó, bố mẹ, nhà trường đang ở đâu trong cuộc chiến này?
Quan ngại thực trạng tội phạm ma túy vị thành niên
Tội phạm ma túy đã và đang đe dọa sự phát triển của đất nước, gây mất ổn định về chính trị, xã hội. Các tệ nạn xã hội và tội phạm liên quan đến ma túy có diễn biến phức tạp. Với nhiều thành phần và đối tượng tham gia. Trong đó, đối tượng là giới trẻ ngày càng có xu hướng gia tăng. Điều đó gây ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự trên địa bàn và tác động xấu tới nhận thức, hành động của các bạn trẻ nói chung.
Nhiều vụ án liên quan đến ma túy gây đau lòng dư luận bởi có bị can vẫn ngồi trên ghế nhà trường. Điển hình như vụ mua bán trái phép chất ma túy tại Lạng Sơn vào tháng 3/2019. Có 6 bị can khởi tố thì 5 đối tượng là học sinh. Tại Cần Thơ vào năm 2018, có 24 học sinh bị phát hiện nghiện ma túy, sử dụng ma túy, shisha. Hay gần đây là vụ án 4 học sinh THPT ở Hải Dương tẩm ma túy vào thuốc lào để hút.
Những câu chuyện đau lòng rồi tương lai các em sẽ đi về đâu? Tại sao các em lại không được trang bị những kiến thức về phòng chống ma túy ngay từ đầu. Biết để tránh, và cũng biết để bảo vệ chính bản thân mình khỏi những cám dỗ nhất thời.
Phòng chống ma túy, yếu tố gia đình bị bỏ ngỏ
Để phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng đó thì gia đình đóng vai trò hết sức quan trọng. Định hướng của bố mẹ có tầm ảnh hưởng rất quan trọng đến hình thành nhận thức của con trẻ. Bố mẹ có đủ kiến thức và kỹ năng để nói cho con biết ma túy có hại như thế nào và để con có những kỹ năng phòng chống hiệu quả.
Tuy nhiên, trong những trường nêu trên chúng ta lại không thấy vai trò của gia đình ở đâu. Phải chăng bố mẹ còn quá lơ là con trẻ, chưa quan tâm đến các em. Và ngay rằng chính phụ huynh cũng chưa trang bị cho mình những kiến thức, kỹ năng cần thiết.
Trong cuộc khảo sát của Viện PSD với hơn 5.000 cha mẹ. Có tới 68,7% cha mẹ không biết đến những loại ma túy trá hình nguy hiểm. Điều đó cho thấy họ chưa có nhận biết đúng và đầy đủ về ma túy. Nhiều hơn chính là các kỹ năng để phát hiện và ngăn ngừa con em mình khỏi ma túy.
Nhà trường đang ở đâu trong cuộc chiến phòng chống ma túy
Nếu gia đình là “cái nôi” nhận thức của con, thì nhà trường chính là “mũi tên” tiên phong. Dẫn các em đến với các kiến thức và kỹ năng cần thiết để phòng, chống ma túy. Từ đó giúp các em có những hiểu biết nhất định về ma túy. Hình thành phản xạ nhận thức phải tránh xa những thứ liên quan đến ma túy.
Hiểu được điều đó, nhà trường đã triển khai các hoạt động giáo dục kiến thức liên quan đến ma túy. Dưới sự chỉ đạo của Bộ GD-ĐT, nhanh chóng phát động các kế hoạch phòng, chống ma túy học đường.
Có thể nói, đây là một kế hoạch lớn được xây dựng kịp thời, tổng thể có hệ thống khoa học. Nội dung về phòng, chống ma túy trong trường học thông qua việc triển khai các hoạt dộng. Để có căn cứ xây dựng giải pháp, hoạt động phòng ngừa cần đánh giá chính xác thực trạng PCMT trong trường học. Đồng thời phối hợp thí điểm tại một số địa phương test thử ma túy cho thanh thiếu niên.
Các biện pháp phòng ngừa được tổ chức đa dạng, nhiều tầng nấc. Từ tổ chức các chương trình tuyên truyền, tập huấn phòng, chống ma túy, tệ nạn xã hội. Đối tượng là thanh, thiếu niên, cán bộ đoàn, đội của các nhà trường trên toàn quốc. Phối hợp triển khai Bộ tài liệu Kỹ năng phòng, chống ma túy. Sau đó tổ chức tập huấn cho giáo viên, phụ huynh và học sinh.
Với những hành động thiết thực của nhà trường chúng ta hy vọng rằng sớm đẩy lùi được ma túy len lỏi vào môi trường học đường. Xây dựng một môi trường an toàn, lành mạnh để các em có thể vui chơi và học tập.
Ma túy và những hệ lụy đau thương đến gia đình và xã hội
Thời gian gần đây, cơ quan công an đã phát hiện nhiều vụ án sử dụng ma túy của các em học sinh trung học. Đáng nói hơn đa số các em vẫn chưa hiểu hết về tác hại của những loại ma túy mà mình đang sử dụng. Với tình trạng ma túy trá hình đang trở nên phổ biến như hiện nay, đã đến lúc cần nhìn nhận lại những hệ lụy đau thương mà ma túy đang gây ra cho giới trẻ, gia đình và xã hội.
Ma túy đã “tàn phá” giới trẻ như thế nào?
Theo thống kê, tính đến tháng 6/2020, cả nước có 234.620 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý và phần lớn đang sinh sống tại cộng đồng. Điều đáng buồn là phần lớn trong số đó thanh thiếu niên (trong đó có học sinh, sinh viên).
Thời gian gần đây, đã có không ít vụ học sinh trung học phổ thông sử dụng ma túy bị cơ quan công an phát hiện. Đáng nói hơn, trào lưu sử dụng các loại ma túy tổng hợp đang là cơn lốc ngầm với sức tàn phá khủng khiếp tới một bộ phận giới trẻ, bao gồm các em trong độ tuổi trung học. Có tới 72% người sử dụng ma túy tổng hợp ở độ tuổi 18-30, độ tuổi trên 30 chiếm 26%, độ tuổi dưới 18 ở mức 2% nhưng đang có xu hướng gia tăng.
Nhiều vụ án liên quan đến ma túy khiến dư luận xôn xao và bàng hoàng bởi kẻ thủ ác lại chính là những đứa trẻ còn đang ngồi trên ghế nhà trường. Điển hình như vụ mua bán trái phép chất ma túy tại Lạng Sơn vào tháng 3/2019 có 6 bị can khởi tố thì 5 đối tượng là học sinh. Tại Cần Thơ vào năm 2018, có 24 học sinh bị phát hiện nghiện và sử dụng ma túy, shisha… trong đó có 8 em bị khởi tố. Chắc chắn rằng những vụ án ma túy có liên quan đến học sinh, sinh viên vẫn còn rất nhiều.
Đáng nói hơn, đa số các em vẫn chưa ý thức được những tác hại mà ma túy gây ra. Khi được hỏi về lý do, nhiều em cho biết mình sử dụng ma túy vì muốn tìm đến cảm giác “sung sướng”. Tuy nhiên tác hại của ma túy đối với tinh thần, sức khỏe và tâm lý người sử dụng xuất hiện rất nhanh. Đối với người đã dùng ba ngày liên tục, đến ngày thứ tư nếu không có thuốc sẽ bắt đầu có những triệu chứng: Suy sụp, chán chường, lo lắng, trầm cảm hoang tưởng, mất trí nhớ, loạn thần.
Về thể chất, do cơ thể bị kích động mạnh, tiêu phí năng lượng và mất nhiều nước, thân nhiệt tăng, mất ngủ triền miên, biếng ăn… nên dẫn đến suy kiệt; trạng thái hưng phấn tạo ra từng cơn ảo giác, gây rối loạn nhịp tim dễ dẫn đến trụy tim mạch và đột tử. Về tâm lý, ma túy kích thích hệ thần kinh trung ương nên thường xuyên tạo trạng thái kích động và căng thẳng.
Đối với các nhóm ma túy tổng hợp, tác hại mà chúng gây ra có tính chất hủy diệt con người. Trong khi đó, với nhóm ma túy truyền thống thì mức độ hủy diệt của nó có thể là những hoạt chất như Morphin (nay là heroin), Amphetamin, tạo sự hưng phấn 45 lần so với trong cơ thể.
Nhưng đối với ma túy tổng hợp, nó mạnh hơn từ 200 đến 500 lần và đặc biệt, khi đi vào cơ thể chúng sẽ tạo ra tình trạng lệ thuộc, hủy diệt các tế bào thần kinh, dẫn tới ảnh hưởng não bộ và xuất hiện những tình trạng như ngáo đá hay rối loạn tâm thần. Thường thấy trong bệnh viện tâm thần, các bệnh nhân đều xuất hiện những triệu chứng ảo giác. Đây là những tổn thương cực lớn của não bộ và những tổn thương này đòi hỏi một thời gian dài điều trị, ít nhất từ 3 đến 5 năm mới có thể phục hồi.
Hệ lụy của ma túy với gia đình, nhà trường và xã hội
Ma túy đã và đang trở thành hiểm họa chung của cả nhân loại. Không một quốc gia nào thoát ra khỏi vòng xoáy khủng khiếp của nó và tránh khỏi những hậu quả do nghiện hút hay buôn bán ma túy gây ra. Ma túy đang làm hủy hoại sức khỏe của chính người dùng, xói mòn sự tồn tại, phát triển của loài người và là nguồn gốc phát sinh tội phạm, gia tăng bạo lực.
Ma túy làm suy thoái nhân cách người nghiện, tàn phá cuộc sống yên vui của gia đình và sự an toàn của xã hội. Nghiện ma túy không chỉ gây nên các mối bất hòa trong gia đình mà còn là nguyên nhân chính dẫn đến tội phạm, mất trật tự an toàn xã hội.
Theo một nguồn tin, khoảng 75% các tội phạm hình sự có nguyên nhân bắt nguồn từ nghiện ma túy. Điều đáng lo ngại là số người nghiện trong thời gian gần đây có chiều hướng gia tăng và ngày càng trẻ hóa. Đa số tập trung ở lứa tuổi từ 16- 30 tuổi. Trong đó có cả học sinh, sinh viên do đua đòi ăn chơi, bỏ học, không có việc làm, cờ bạc, rượu chè…
Hơn nữa, ma túy còn gây tác hại trên lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa. Đồng thời nó cũng là một trong những nguyên nhân làm phát sinh tội phạm và những tệ nạn xã hội khác, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự ổn định và phát triển của xã hội.
Nghiêm trọng hơn, ma túy còn là tác nhân chủ yếu thúc đẩy căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS phát triển. Đặc biệt việc lạm dụng ma túy là mối đe dọa lớn đối với sự phát triển của lớp trẻ và giá trị của nhân loại.
Đừng để thầy cô “đơn độc” trong cuộc chiến phòng chống ma túy học đường
Trong tỷ lệ 95% người nghiện, sử dụng ma túy tổng hợp có tới 70% là giới trẻ. Thực trạng báo động công tác phòng chống ma túy học đường đang cấp bách hơn bao giờ hết. Trong đó, thầy cô chính là những chiến sĩ tiên phong trong mặt trận chống “giặc”. Vậy cần phải làm gì để công tác phòng chống ma túy hiệu quả hơn. Và thầy cô không “đơn độc” trên chiến trường đó.
Học sinh, sinh viên hiểu về tác hại của ma túy đến đâu?
Công tác giáo dục kỹ năng phòng chống ma túy chỉ triển khai trong các buổi sinh hoạt, ngoại khoá. Dẫn đến quỹ thời gian dành cho việc tuyên truyền, giáo dục còn hạn chế. Ở những nơi chưa phát hiện học sinh, sinh viên nghiện ma tuý, lãnh đạo nhà trường và giáo viên còn chủ quan. Chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường trong quản lý học sinh, sinh viên.
Ở một số nhà trường, việc phòng, chống ma túy trong trường học chưa được đầu tư chiều sâu. Việc xử lý các nguồn thông tin trong học sinh, sinh viên liên quan đến ma túy còn hạn chế. Bên cạnh đó, sự chủ động trong trường học và cộng đồng của HSSV chưa thực sụ tốt.
Theo khảo sát, chỉ có 4,5% số học sinh cho rằng mình có những kiến thức đầy đủ về các chất ma túy. Trong khi đó có tới 42,2% số người cho biết không có kiến thức về nội dung này.
Phần lớn học sinh, sinh viên đều nhận biết được những chất gây nghiện bất hợp pháp. Nhưng lại không biết về những loại ma túy mới xuất hiện.
Cấp bách thực hiện các giải pháp phòng chống ma túy học đường
Ngay bây giờ, nếu chúng ta không thực hiện ngay công tác giáo dục phòng chống ma túy cho HSSV thì đợi đến bao giờ?
Một số giải pháp các nhà trường cần tham khảo để đẩy lùi thực trạng đáng bao động về ma túy trong nhà trường:
Tiếp tục đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền phòng, chống ma túy trong HSSV. Tuyên truyền đa dạng, phong phú về nội dung và hình thức giúp HSSV nắm và hiểu rõ về ma túy, tác hại của ma túy.
Các trường học cần mở rộng và linh hoạt kiến thức và kỹ năng phòng chống ma túy cho HSSV. Như kỹ năng từ chối rủ rê sử dụng ma túy, kỹ năng hóa giải những cảm xúc tiêu cực. Kỹ năng đối phó với những tình huống có nguy cơ dẫn đến hành vi sử dụng ma túy. Tăng cường các hoạt động văn hóa, văn nghệ vui chơi, giải trí bổ ích đối với HSSV. Đồng thời tạo môi trường lành mạnh, giúp HSSV tránh xa ma túy.
Tăng cường mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình và công an địa phương hơn nữa. Phòng ngừa tội phạm, tệ nạn ma túy cần sự tham gia của tổng thể mới đạt được kết quả tốt. Phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng Công an, nhất là lực lượng Công an cơ sở xã, phường. Kết hợp với nhà trường thực hiện giáo dục tuyên truyền phòng chống ma túy trực quan, sinh động hơn.
Cần biểu dương những tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác phòng, chống ma túy. Qua đó nâng cao chất lượng giảng dạy và xây dựng nhà trường, địa bàn trong sạch, không có tệ nạn ma túy.
Phòng chống ma túy học đường – Hành trình còn nhiều gian nan
Qua những con số điều tra gần đây cho thấy, đa phần học sinh sinh viên chưa nắm được đầy đủ các tác hại của ma túy và trở nên thiếu cảnh giác, đề phòng đối với các loại ma túy. Nguy hiểm hơn, những loại ma túy trá hình đang ngày càng phổ biến với nhiều hình thức đa dạng, dễ dàng sử dụng mà lại khó phát hiện khiến việc phòng chống ma túy học đường càng trở nên khó khăn hơn.
Giáo dục phòng chống ma túy – Thực trạng còn nhiều thiếu sót
Bên cạnh những yếu kém về kiến thức ma túy, các em học sinh, sinh viên cũng không có nhiều kỹ năng để phòng chống hay cách bảo vệ bản thân khỏi những tình huống có nguy cơ dẫn đến hành vi sử dụng ma túy. Mặc dù các trường học đã tổ chức những hoạt động truyền thông phòng chống ma túy, nhưng do tác động của nhiều yếu tố như tần suất thực hiện còn thưa thớt, thiếu tính liên tục nên những công tác này vẫn chưa thực sự có hiệu quả.
Mỗi năm nhà trường chủ yếu tổ chức các buổi tuyên truyền, phổ cập kiến thức vào những tháng cao điểm về phòng chống ma túy. Do vậy, việc tham gia của các em học sinh, sinh viên còn nhiều hạn chế. Đáng buồn hơn khi phần lớn các em không được tham gia đầy đủ các hoạt động này.
Không những vậy, nội dung của các hoạt động vẫn còn khô khan, khó tiếp cận giới trẻ. Các kiến thức chưa được phân tách theo đặc điểm tâm sinh lý của từng lứa tuổi mà vẫn rập khuôn, cứng nhắc và áp dụng cho mọi đối tượng. Bên cạnh đó, hình thức tổ chức chưa tạo được hứng thú để các em tham gia. Điều này khiến sự nhiều em vẫn có tâm lý ép buộc, thiếu sự tự nguyện và tinh thần tích cực, chủ động khi tham gia các hoạt động này.
Thêm nữa, những hoạt động truyền thông ở trường học nếu không được giám sát kỹ lưỡng, thiếu sự đồng nhất về nội dung có thể vô tình tạo ra phản ứng ngược, gây nên tâm lý tò mò đối với ma túy của các em học sinh, sinh viên; hoặc tạo ra tâm lý xa lánh, kỳ thị đối với những người sử dụng ma túy.
Giải pháp nào cho công tác giáo dục phòng chống ma túy học đường
Giáo dục phòng chống ma túy (PCMT) ở cấp phổ thông là một trong các hoạt động có vị trí quan trọng trong quá trình giáo dục, hình thành và phát triển toàn diện nhân cách thế hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay. Với đặc điểm tâm lý cùng kinh nghiệm sống ít ỏi của tuổi mới lớn, những đứa trẻ vị thành niên trở thành “con mồi” mà ma túy nhắm đến. Vì vậy, nhà trường có nhiệm vụ kết hợp với gia đình và xã hội để tổ chức các hoạt động giáo dục phòng chống ma túy nhằm tăng hệ miễn dịch cho học sinh, giúp các em trở thành những con người sống có bản lĩnh, luôn nói không với các tệ nạn xã hội nói chung, đặc biệt là tệ nạn ma túy.
Giáo dục phòng chống ma túy trong các trường phổ thông có tác dụng nâng cao sức đề kháng của học sinh trước một tệ nạn xã hội đang phát triển. Hình thành ở các em những nhận thức đúng đắn trước những vấn đề liên quan tới tệ nạn ma túy. Việc giáo dục PCMT trong nhà trường có hiệu quả sẽ góp phần tích cực vào việc thực hiện mục tiêu chung về 1 xã hội không có ma túy.
Nhà trường cần giáo dục về mặt tri thức, giúp các em có những hiểu biết cần thiết về các loại ma túy cũng như tính chất nguy hại của chúng đối với bản thân, gia đình, nòi giống, cộng đồng xã hội và đất nước. Ngoài ra, nhà trường cần quan tâm giáo dục về mặt thái độ: hình thành ở các em lối sống tích cực, lành mạnh; có thái độ phản đối lối sống buông thả, tệ nạn hút hít, tiêm chích ma túy.
PHÒNG CHỐNG MA TÚY HỌC ĐƯỜNG: PHẢI TỪ “GỐC” ĐẾN NGỌN
Thực trạng ma túy ngày một diễn biến phức tạp. Chúng len lỏi vào trường học và tiếp cận đến với thanh thiếu niên bằng rất nhiều cách khác nhau. Chính vì vậy, công tác phòng chống ma túy học đường trở nên bức thiết hơn bao giờ hết. Làm thế nào để cung cấp các kiến thức, giáo dục kỹ năng phòng chống ma túy cho các em? Phải giáo dục từ đâu và triển khai theo từng nhóm đối tượng như thế nào?
Những con số không biết nói dối
Theo nghiên cứu chỉ có 4,5% học sinh cho rằng mình có kiến thức đầy đủ về ma túy. Trong khi đó có tới 42,2% số người cho biết không có kiến thức về nội dung này
44% học sinh cho rằng mình không hiểu biết gì về dấu hiệu để nhận biết người nghiện ma túy. Và gần 40% khẳng định mình chưa biết đến những kỹ năng phòng chống ma túy.
Phần lớn HSSV nhận biết được chất gây nghiện bất hợp pháp như: Thuốc phiện (93,8%), heroin (89,8%) và cần sa (75,9%). Tuy nhiên, nhiều người lại không biết về những loại ma túy mới xuất hiện như methaphetamine (ma túy đá). Chỉ có 56,4% người được hỏi cho rằng chất đó có khả năng gây nghiện.
Giáo dục kỹ năng phòng chống ma túy học đường đang ở đâu?
Cần thiết trong giáo dục kỹ năng phòng chống ma túy
Nguyên nhân do lối sống thực dụng, buông thả, thiếu sự quan tâm giáo dục của gia đình, nhà trường. Khi các em không có nhiều những kỹ năng để phòng chống ma túy. Và không nắm rõ các kỹ năng về ma túy. Dẫn đến không thể xử lý với nhiều tình huống như bị lôi kéo sử dụng ma túy.
Chính vì thế, cần trang bị cho học sinh, sinh viên những kỹ năng, kiến thức cơ bản này. Điều đó sẽ giúp các em chủ động tránh xa ma túy. Như vậy mới góp phần ngăn chặn được sự tấn công của các loại ma túy mới vào giới trẻ hiện nay.
Cần phải làm gì để các hình thức giáo dục hiệu quả hơn
Hình thức truyền tải, giáo dục về phòng chống ma túy học đường cần được triển khai sáng tạo hơn. Đa dạng dưới nhiều hình thức khác nhau, phù hợp từng lứa tuổi, địa phương. Để tạo hứng thú cũng như đánh mạnh vào tâm lý, nhận thức của các em về tác hại của ma túy.
Các đơn vị cần đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền phòng, chống ma túy cho học sinh, sinh viên. Chẳng hạn nhuq hoạt động ngoài giờ lên lớp, ngoại khóa, “Tuần sinh hoạt công dân – học sinh, sinh viên”. Tổ chức các hoạt động mít tinh, ra quân, kết hợp với việc tuyên truyền trên hệ thống thông tin của nhà trường.
Việc trang bị cho các em học sinh sinh những kỹ năng, kiến thức cơ bản này sẽ giúp các em chủ động tránh xa ma túy. Có như vậy mới góp phần ngăn chặn được sự tấn công của các loại ma túy mới vào giới trẻ hiện nay.
Hưởng ứng lời kêu gọi toàn dân, Viện PSD tham gia ủng hộ phòng, chống dịch COVID-19
Trước tình hình diễn biến phức tạp của dịch bệnh, sáng ngày 31/5/2021 Viện Nghiên cứu và Ứng dụng Phòng chống ma túy PSD (Viện PSD) cùng các nhà hảo tâm đã có mặt tại UBND phường Đức Thắng quận Bắc Từ Liêm. Để hưởng ứng lời kêu gọi toàn dân ủng hộ phòng, chống dịch COVID – 19, Viện PSD và các nhà hảo tâm đã trao tặng vật phẩm phòng chống dịch bệnh trị giá 15.000.000đ (15 triệu đồng)
Buổi trao tặng có sự tham gia của đại diện hai bên. Viện PSD hy vọng rằng sự đóng góp của mình sẽ phần nào giúp công tác phòng, chống dịch hiệu quả hơn.
Kỹ năng Phòng chống ma túy học đường: Thiếu và yếu
Ở Việt Nam, chưa có trường học nào trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng phòng chống ma túy.
Trước thực trạng đáng báo động hiện nay về ma túy học đường, đã đến lúc chúng ta cần nhìn lại về phương pháp giáo dục phòng chống ma túy tại các trường học, một trong những nơi đóng vai trò quan trọng trong công tác phòng chống ma túy học đường.
Có thể nói cho đến thời điểm hiện tại, việc giáo dục phòng chống ma túy tại các trường học vẫn chưa có 1 hệ thống thống nhất và hoàn chỉnh. Đa số các em học sinh mới được tiếp cận đến kiến thức phòng chống và tác hại của ma túy qua các buổi chuyên đề trong và ngoài giờ học. Dễ thấy nhất là các buổi sinh hoạt đầu giờ.
Dù việc phòng chống ma túy đang trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết nhưng việc giáo dục tại các trường học mới chỉ được lồng ghép vào các giờ ngoại khóa chứ chưa thực sự được đầu tư 1 cách nghiêm túc. Điều này dễ dẫn đến việc thiếu sót trong truyền đạt kiến thức và kỹ năng phòng chống ma túy đến với các em. Hơn nữa, hình thức giáo dục vẫn chưa có sự thay đổi, khiến các em học sinh cảm thấy khô khan và thiếu hào hứng với những kiến thức này.
Bên cạnh việc trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng phòng chống ma túy đề giáo dục học sinh. Nhà trường cần sử dụng những phương pháp truyền thông trực quan, sinh động, đa dạng kết hợp với nội dung và kiến thức truyền tải, để học sinh có cơ hội tiếp cận các nội dung về phòng, chống ma túy một cách đơn giản, nhưng hiệu quả cao. Hơn bao giờ hết, lúc này là lúc mà tất cả các nhà trường, các cơ sở giáo dục cùng các cấp các ngành cần chung tay để đẩy lùi ma túy ra khỏi trường học.
Vì sao chưa có tài liệu chuẩn trong việc phòng chống ma túy cho học sinh?
Trong công tác phòng chống ma túy học đường, kiến thức về ma túy và tác hại của chúng cũng như các kỹ năng để phòng chống, xử lý tình huống là những điều hết sức quan trọng mà các em học sinh cần nắm rõ. Thế nhưng cho đến hiện tại, vẫn chưa có 1 bộ tài liệu nào hướng dẫn các em về những điều đó. Hầu như tất cả những gì các em được tiếp nhận đều thông qua báo đài hoặc tuyên truyền của trường lớp, thông qua các buổi hoạt động ngoại khóa. Điều này khiến các em học sinh không được xây dựng 1 hệ thống miễn dịch để bảo vệ bản thân khỏi những hiểm họa của ma túy và sự dụ dỗ của các đối tượng xấu.
Việc chưa có tài liệu chuẩn trong việc phòng chống ma túy cho học sinh cho thấy dù đây là 1 vấn đề hết sức quan trọng và cấp bách nhưng vẫn chưa nhận được sự đầu tư thích đáng từ chính nhà trường và xã hội. Chắc chắn việc lồng ghép kiến thức phòng chống ma túy vào các buổi sinh hoạt sẽ không đạt hiệu quả như mong muốn và dễ khiến các em học sinh trở nên chán nản trong việc tiếp nhận kiến thức.
Phổ cập kiến thức, kỹ năng phòng chống ma túy cho học sinh: việc làm cấp bách ngay lúc này
Với tầm quan trọng của giáo dục ma túy học đường như hiện nay, việc đưa 1 hệ thống kiến thức chuẩn và bài bản về phòng chống ma túy cho các em học sinh đã trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Điều này sẽ giúp các em có cái nhìn toàn diện và đầy đủ hơn về các loại ma túy cũng như những tác hại của chúng.
Bên cạnh kiến thức, nhà trường, gia đình và xã hội cũng cần chú trọng hơn đến việc trang bị kỹ năng cho các em học sinh trong các tình huống cụ thể. Việc này sẽ giúp các em có thêm cách xử lý và sự kiên quyết để từ chối những lời dụ dỗ của các đối tượng xấu.
Đã đến lúc để biến việc phòng chống ma túy học đường trở thành hành động. Trang bị những kiến thức và kỹ năng bài bản cho các em học sinh để nâng cao khả năng phòng vệ của các em với ma túy và các tác hại của chúng. Việc bảo vệ thế hệ trẻ khỏi hiểm họa ma túy không chỉ là nhiệm vụ của gia đình và nhà trường mà còn là ý thức của chính các em học sinh.